Ömer rûşenî‟nin bir tercî„-bendi‟nin şerhi: müşkil-küşâ (inceleme - açıklamalı metin - tasavvufî kavramlar sözlüğü)

Abstract

Bu çalısma, Ġlâhî tarafından 1479 yılında tamamlanmıĢ „Ģerh‟ türünde bir eser olan „MüĢkil-KüĢâ‟ isimli el yazması metin üzerine gerçekleĢtirilmiĢtir. Tek nüshası Manisa Ġl Halk Kütüphanesi‟nde bulunan eser; Ömer RûĢenî‟nin “Bir gönülden sevici Allâh‟ı” matlalı, muhtevasına göre Ģathiyye diyebileceğimiz tercî-bendini konu edinmektedir. 40 varaktan ve genelde 15 satırdan oluĢan eser, nesih-talik (nestalik) hatla, manzum ve mensur karıĢık olarak kaleme alınmıĢtır. Ġçinde Ġlâhî‟ye ait manzumeler de bulunmaktadır. Tezimiz; Ġnceleme, Açıklamalı Metin ve Tasavvufî Kavramlar Sözlüğü olmak üzere üç ana çerçeveden oluĢmaktadır. Ġnceleme kısmında kelime ve terim olarak Ģerhe ve Ģerh eserlerinin önemine dair bazı bilgiler verip „MüĢkil-KüĢâ‟yı metot, muhteva ve bir „Ģerh‟ olarak değeri yönünden Ģerh literatüründe konumlandırmaya ve Ģârihin, Ģerhinde yararlandığı kaynakları tespit edip sunmaya çalıĢtık. Açıklamalı Metin kısmında yazma metnin günümüz alfabesine çeviriyazımını yaptık ve dipnot yöntemiyle tüm iktibas, telmih ve metinlerarasılıkları göstermeye çalıĢtık. Yine aynı yöntemle, ilgili yerlerde, tasavvufî içerikli bu Ģerh üzerinden Ġslam düĢünce tarihindeki bazı ekoller ve gelenekler arasındaki farklılıklara, tartıĢmalara atıfta bulunduk. Tasavvufî Kavramlar Sözlüğü‟nde ise Ģerh metninde ve tasavvuf literatüründe geçen ortak tasavvufî kavramların açıklamalarını verip Ģârihin bunlara verdiği farklı bir anlam varsa belirttik. Aynı Ģekilde, hiçbir tasavvuf sözlüğünde geçmeyen; ancak tasavvufî bir anlam yüklenerek kullanılan bazı kelimeleri de sözlüğe ekledik. This study is about the manuscript entitled as “MüĢkil-KüĢa/Mushkil-Kusha” which is in the form of Ģerh/sharh and written by Ġlahi in 1479. The only copy of the book is in the library of Manisa Ġl Halk Kütüphanesi/Manisa Public Library. The work is about terci-bend of Ömer RuĢeni which have the matla as “Bir gönülden sevici Allâh'ı” and it can be called as Ģathiyye according to its content. The work consists of 40 leaves with generally 15 lines, written with nestalik style in both verse and prose. It contains pieces of verses that belongs to Ġlahi as well. Our thesis is made of three parts that are analysis, annotated text and dictionary of sufistic conceptions. In the part of anaylsis we gave information about Ģerh/sharh in literal and term meanings as well as the importance of Ģerh/sharh works. We tried to position “MüĢkil-KüĢa/Mushkil-Kusha” in Ģerh/sharh literature according to its value of method and content as a Ģerh. We also tried to ascertain and present the sources that the writer utilized in his Ģerh. In the part of annotated text we transcripted the manuscript text to current alphabet and tried to show all the quotations, allusions and intertextualism by footnote method. By the same method, we also gave referance to the differences and discussions in the history of Islamic doctrine connected to this Ģerh/sharh which have sufistic content. In the dictionary of sufistic conceptions, we gave explanations of the common concepts that are seen both in the Ģerh/sharh text and the sufistic literature. We also added some words to the dictionary that are not available in sufistic dictionaries but used in sufistic sense in our text.