Sosyal katılım vatandaşlık temelinde gerçekleşen yeterliliklerden biridir. Sözü geçen
yeterliliğin ise okul çağının ilk yıllarından itibaren bireylere kazandırılması hem ülke
politikaları hem de toplumsal bilincin oluşması açısından hedeflenen bir durumdur. Bu
araştırmanın amacı, beşinci sınıf sosyal bilgiler öğrencilerinin sosyal katılım becerilerini nasıl
kazandıklarını, sosyal bilgiler dersi ve okul uygulamaları çerçevesinde ortaya koymaktır.
Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Araştırma
verileri 2017-2018 eğitim öğretim yılında gerçekleştirilen yapılandırılmamış gözlemlerden,
yarı yapılandırılmış öğrenci ve öğretmen görüşmelerinden ve sosyal bilgiler dersi kitabından
elde edilmiştir. Çalışma grubunda ölçüt örnekleme göre belirlenen, Denizli ili Pamukkale
ilçesine bağlı, üst sosyo-ekonomik düzeydeki bir ortaokulda öğrenim gören 34 beşinci sınıf
öğrencisi ile öğrencilerin sosyal bilgiler öğretmeni yer almıştır. Araştırmanın verilerinin
analizinde içerik analizi kullanılmıştır.
Araştırmada sonuçlarına bakıldığında, öğretmen ve öğrencilerin vatandaş algılarının,
hak/görev/sorumluluk bilinci, vatan aidiyeti ve üretkenlik başlıkları altında temellendirildiği,
vatandaşlık algılarının sosyal katılım ile ilişkilendirildiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada
sosyal katılım algısına ilişkin, öğretmen ve öğrencilerin sosyal katılımı, toplumsal kapsam,
eğitsel/sosyal etkinlikler, akademik kapsam, iletişim becerileri ve haklar başlıkları altında
açıkladıkları tespit edilmiştir. Süreçle ilgili olarak, sosyal bilgiler alan kapsamı, sosyal bilgiler
ders kitabı içeriği, öğretmen tutum ve davranışları ve okul uygulamaları destekleyici;
öğretmen tutum, inanç ve davranışları, öğrenci eğilim, inanç ve davranışları ile veli ve okul
etkisi engelleyici unsurlar olarak tespit edilmiştir. Araştırmada sosyal katılım sürecinde
öğrencilerin kişisel deneyimlerinin, yakın çevrelerinde meydana gelen durumlardaki
davranışları, derse, okul projelerine, okul etkinliklerine katılım temelinde ortaya çıktığı
görülmüştür. Sosyal katılım sürecinde öğrencilerin, davranış boyutunda, akademik ve kişisel
gelişim alanlarında olumlu kazanımlar elde ettikleri; duygu boyutunda, mutluluk ve özgüven
duygularının arttığını ifade ettikleri belirlenmiştir.
Social participation is one of these competancies realized on the basis of citizenship.
The attainment of the mentioned to the individuals from the first years of school age is targeted
both in terms of the country's policies and in terms of the formation of social consciousness.
The purpose of this study is to reveal how the fifth grade social studies students gain their
social participation skills within the framework of social studies lesson and school practices.
Case study from qualitative research methods was used in the research. The research
data were obtained from unstructured observations, semi-structured student and teacher
interviews and social studies textbook in the 2017-2018 academic year. Thirty-four fifth grade
students and social studies teachers of the upper-socio-economic secondary school in the
province of Pamukkale, Denizli, were included in the study group. Content analysis was used
to analyze the data of the research.
Considering the results of the research, it is concluded that the perceptions of citizens
and students are based on the rights / duties / responsibilities of consciousness, citizenship and
productivity, and citizenship perceptions are associated with social participation. In the
research, it was determined that teachers and students explained social participation, social
scope, educational / social activities, academic scope, communication skills and rights.
Regarding the process, the scope of social studies area, social studies textbook content, teacher
attitudes and behaviors and school practices are supportive; teacher attitudes, beliefs and
behaviors, student tendencies, beliefs and behaviors, and parents and school influence were
identified as barriers. In the research, it was seen that the personal experiences of the students
emerged on the basis of their behaviors in situations in their immediate environment,
participation in the class, school projects and school activities. During the social participation
process, students achieved positive gains in the behavioral dimension, academic and personal
development; It was determined that they expressed increased feelings of happiness and selfconfidence
in their emotional dimension.
