Bu çalışmada İstanbul Muallimler Birliği ve Türkiye Muallimler Birliği’nin
faaliyetleri incelenmiştir. Bir sivil toplum kuruluşu olarak faaliyete geçen İstanbul
Muallimler Birliği güçlü bir kamusal alan inşa etmiştir. 1922-1927 ve 1930-1935
yılları arasında faaliyet gösteren İstanbul Muallimler Birliği sadece meslek
mensuplarının menfaatlerini korumamış, aynı zamanda siyasi aktörleri maarif
siyasetinde birtakım adımlar atmaya teşvik etmiş ve dönemin şartları içinde
siyasetçi sınıfının kontrolüne girmemek için direnmiştir. Meşrutiyet döneminden
gelen müzakere ve münakaşa kültürünün etkisiyle İstanbul Muallimler Birliği,
özerk hareket kapasitesine hayli önem veren bir cemiyet olmuştur. Merkezi
Ankara’da olan Türkiye Muallimler Birliği ise 1925-1927 yılları arasında aktif olan,
siyasi elitlerin kontrolündeki bir muallim cemiyetidir. Kuruluşundan itibaren
birkaç kez isim değiştiren ve taşradaki birliklerin katılımıyla birlikte Türkiye
Muallimler Birliği ismini alan cemiyet, kendisine siyaset alanının dışında bir özerk
alan açamamıştır. Cemiyet, tamamiyle siyasi elitlerin kontrolünde kalmıştır. Maarif
Vekili’nin aynı zamanda Türkiye Muallimler Birliği Genel Başkanı olması sebebiyle
Birlik, özerk hareket etme imkânı bulamamıştır. Bu yönüyle Maarif Vekâleti’nin
bir alt birimi görünümündedir. Öyle ki Maarif Vekâleti’nin pek çok uygulamasında
yardımcı bir işlev görmüştür. İstanbul Muallimler Birliği maarif sahasında yeni
çıkan kanunlardaki eksiklikleri tenkit ederken, Türkiye Muallimler Birliği’nin
böyle bir davranışı görülmemiştir. Sonuç olarak Türkiye Muallimler Birliği rejimin
monist uygulamalarının görülmeye başladığı dönemde Maarif Vekili tarafından
kapatılmıştır. Araştırmayla her iki Muallim Birliği’nin de siyasi irade karşısındaki
konumunu açığa çıkartılmıştır.
In this thesis, the activities of Istanbul Teacher’s Union and Turkey
Teacher’s Union were analyzed. Istanbul Teacher’s Union which started a nongovernmental
organization, helped to built a powerful public sphere. Istanbul
Teacher’s Union which was active between 1922-1927 and 1930-1935, did not only
protect to colleagues’ interest but also encouraged the political actors to take some
steps in the educational policy, resisting being to under the control of political circles
in the conditions of the period. With the influence of negotiation and discussion
culture derived from the Constituonal period, the Istanbul Teacher’s Union became
a society which placed great importance to the capacity of autonomous movement.
Being a teachers’ society under the control of political elites, Turkey Teacher’s
Union whose headquarters was in Ankara, was active between 1925 and 1927.
Having changed its name several times since its inception and adopted the name
Turkey Teacher’s Union after the inclusion of provincial societies, this society could
not bring about an autonomous position in the non-political area. The society was
under the control of political elites from head to toe. Because the Minister of
Education was also the head of Turkey Teacher’s Union, the society was unlikely to
act autonomously. In this aspect, the society was apparently the subsidiary of
Ministry of National Education, as it played an auxliary role in many
implementations of the Ministry. While Istanbul Teacher’s Union criticized the
deficiencies in the laws in the field of educational, Turkey Teacher’s Union was not
observed to be involved in such an act. Consequently, at a time, when the regime
began to implement monist policies, Turkey Teacher’s Union was closed down by
Minister of Education. This study revealed the position of both teachers’ societies in
the face of political will.
