Tarihi çevrede ulaşım stratejisi ve i·lkeleri: Şirince örneği

Abstract

Tarih boyunca kentler ve ulaşım etkileşim içerisinde olmuştur. Bu etkileşimin türleri ve şiddeti, ulaşım türlerinin, araçların ve mekânların zaman içinde değişimi ile birlikte farklılaşmıştır. Ulaşım özellikleri ve yerleşim dokuları arasındaki bu ilişki tarihin sosyal, mekânsal ve ekonomik özelliklerine göre şekillenmiş ve bu bağlamda her dönemde yeni ve farklı etkileşim olanakları yaratmıştır. Sanayi devriminden sonra kentlerde yaşanan hızlı ve şiddetli genişleme, ulaşım aksları ile ilgili bağlantılarının yeni ölçekler için oluşturulması, tarihi çevrelerde yaşayan sokak dokularını yeni kent dinamiğinden ayrıştırmıştır. Yaşanan hızlı ve kontrolsüz büyümenin etkileri kentlerin ölçeğini yeniden belirlerken tarihi çevreler bu ölçek içerisinde tam olarak çözümlenememiş olup tarihi çevreye yönelik uygulamalar daha çok korumaya yönelik oluşturulmuştur. Tarihi kent merkezleri kentsel ulaşım sisteminin bir paydaşı olarak değil, izole ve ulaşım açısından sıkıntılı alanlar olarak görülmeye başlanmıştır. Yaşanan mekânsal sorunların çözümünde koruma olgusunun zarar görmesi ve tarihi çevrede tahribatlar oluşması türünde sorunlar ile karşılaşılmaya başlanmıştır. Hava/ses kirliliği, kent imgesinin bozulması ve taşıtlardan oluşan titreşimlerin tarihi dokuya zarar vermesi gibi sorunlar yeni planlama yaklaşımları arayışlarını beraberinde getirmiştir. Tarihi çevre ve ulaşım sistemlerini kentsel ulaşım kurgusuna başarı ile entegre edecek uygulama ve yaklaşımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada, yoğun ulaşım talebi içeren ve güçlü bir tarihi çevre niteliği olan Selçuk-Şirince Köyü’nün mekânsal yapısı ve ulaşım kurgusu analiz edilmiştir. Ulaşım sorunlarının çözümü ile ilgili ilkeler, stratejiler ve yaklaşımlar geliştirilmiştir. Anılan yaklaşım analiz, sorunların belirlenmesi ve strateji üretimi olmak üzere 3 kategoride yapılmıştır. Şirince’nin mekânsal tahribat yaşadığı, ulaşım sorunlarının hem taşıt hem yaya boyutunda olduğu tespit edilmiş olup çözüm önerileri sunulmuştur.