Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya (AEEE) ile ilgili konular,
sürdürülebilirlik çerçevesinde ekonomik, sosyal ve çevresel kaygılar nedeniyle son
yıllarda önemli bir araştırma alanı haline gelmiştir. Aynı zamanda sosyal
sorumluluk çerçevesinde kullanılmış ve/veya kullanım ömrü dolan elektronik
ürünlerin yeniden üretim ve geri dönüşümü için yönetim süreçleri de dikkate
alınması gereken önemli araştırma alanlarındandır. AEEE Kontrol Yönetmeliği
süreçteki rolleri belirlemektedir. Yönetmelikte, "genişletilmiş üretici sorumluluğu"
ilkesi ile özellikle üreticiler toplama, taşıma, geri dönüşüm ve bertaraf faaliyetlerini
yürütmek ve ilgili maliyetleri üstlenmek için bir sistem kurmakla sorumludur. Bu
nedenle, tersine ve kapalı döngü tedarik zinciri ağlarının, toplam maliyetleri en aza
indirmede önemli bir rol oynayan yenileme kararları ile birlikte, belirlenen amaca
göre en uygun şekilde tasarlanması ve yönetilmesi gerekir. Bu tez kapsamında, söz
konusu ihtiyacın karşılanmasına katkıda bulunmak amacıyla, ağın toplam
maliyetlerini en aza indirmek için bulanık karma tamsayılı doğrusal programlama
ve karma tamsayılı programlama modelleri önerilmiştir. Ağın karar vericisi tek bir
üretici veya üretici grubu ve/veya üçüncü parti firmalar tarafından oluşturulan bir
yönetim organı olabileceği gibi farklı üretici, üretici grubu ve/veya üçüncü parti
firmaların birleşerek kurdukları koordinasyon merkez/merkezleri olabilir. Önerilen
modellerde, farklı hasar seviyelerindeki ürün dönüşleri ve yönetmelik gereklilikleri
dikkate alınmış ve ilgili literatüre özgün katkı sağlanmıştır. Modellerin katkısı,
CPLEX çözücüsü kullanılarak çözülen hipotetik vaka çalışmaları ile gösterilmiştir.
Yönetmelik ve ağ tasarım parametrelerinin (minimum toplama oranları, üretici ve
mağaza sayıları ve farklı üyelik değerleri gibi) amaç fonksiyonları üzerindeki
etkileri değerlendirilerek senaryo analizleri geliştirilmiştir. Üretilen modeller ve
senaryo analizleri, ilgili karar vericilere, sorumlu oldukları ağları daha etkili
yönetmeleri için gerekli fırsatı ve esnekliği sunmaktadır ve böylece tez uygulama
alanına da önemli katkılar sağlamaktadır.
The issues related to Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE)
have generated an important research area in recent years due to economic, social
and environmental concerns within the framework of sustainability. Within the
framework of social responsibility, the management processes of the used and/or
end-of-life electronic products to remanufacture and recycling is another important
research area to be considered. The Regulation on the Control of WEEE determines
the roles in the process. In the regulation, because of the "extended producer
responsibility" principle, the manufacturers are specifically responsible for
establishing a system to carry out the collection, transportation, recycling and
disposal activities and handle the associated costs. Therefore, reverse and closed
loop supply chain networks need to be designed and managed optimally according
to specified objective including refurbishing decisions which play an important role
to minimize total costs. In this thesis, in order to contribute to the fulfillment of this
need, fuzzy mixed integer linear programming and mixed integer programming
models are proposed to minimize total costs of the network. A single producer or
producer group and/or a management organization formed by third party
companies, or the coordination center/centers established by the different producer/
producer group/third party companies may be the decision maker of the network.
As a unique contribution to the related WEEE network design and management
literature, product returns with different damage levels and regulatory requirements
are taken into account in the proposed models. The value of the proposed models
has been demonstrated through hypothetical case studies. The models were solved
using CPLEX solver. Scenario analyzes were developed by evaluating the effects
of regulation and network design parameters (such as minimum collection rates,
number of manufacturers and stores, and different membership values) on objective
functions. Developed models and related scenario analyses offer flexibility and
perspective to related decision makers for managing their WEEE networks
effectively. Therefore, this thesis has also potential contribution to the practice.
